Bit, vücutta şiddetli kaşıntılara yol açan, bulaşıcı olan (insandan insana geçebilir) zararlı bir böcek türüdür. Bitler çok küçük boyutlardadır, normal koşullarda dikkatli bakarak görülebilirler. Genellikle saç bitleri toplumda yaygın olarak bilinmektedir. Saç derisinde ve vücudun diğer bölgelerinde olan bitler ciddi rahatsızlık verdiğinden kişisel önlemlerin alınması gerekir ve bit ilaçlama hizmetinin alınması gerekir.
Bit ilaçlama yöntemlerini ve bitten kurtulma yöntemlerini anlatmadan önce, bitlerin çeşitlerini ve bitlerle alakalı genel bilgileri vermek doğru olur. Dünya’da yaklaşık olarak 5000 üzerinde bit türü olduğu bilinmektedir. Bunlar yaşadığı bölgeler ve canlılar açısından farklı özelliklere sahiptir. İnsanlarda olan bit türlerini aşağıda özellikleriyle beraber anlatıyoruz.
Bit Türleri
Saç Biti
Saç biti (Pediculus humanus capitis), insanların üzerinde yaşayan bir bit alt türü ve parazittir. Bu parazitin bilinen tek konakçısı insanlardır, tüm yaşamlarını insan kafa derisinde geçiririrler ve yalnızca insan kanıyla beslenirler.
Saç bitleri uçamazlar, kısa ve kalın bacakları nedeniyle zıplayamazlar ve hatta düz yüzeylerde verimli bir şekilde yürüyemezler. Saç bitlerini yok etmek adına -özellikle çocuklarda- önleyici adımlara maruz kalmaktadır. Vücut bitinin aksine saç biti, bilinen herhangi bir hastalığın taşıyıcısı değildir. Isırıkları kaşımaktan kaynaklanan nadir ikincil enfeksiyonlar dışında, saç biti zararsızdır.
Saç Biti İstilası
Aile başına düşen çocuk sayısı, yatak ve dolapların paylaşılması, saç yıkama alışkanlıkları, bölgesel adetler ve sosyal ilişkiler, belirli bir alandaki (örneğin okul) sağlık bakımı ve sosyoekonomik durum; baş biti istilasında önemli faktörler olarak belirlenmiştir. Kızlar, erkeklerden iki ila dört kat daha sık istila edilmektedir ve 4 ila 14 yaş arası çocuklar en sık istila edilen gruptur.
Vücut Biti
Vücut biti başlı başına bir baş belasıdır ve yoğun kaşıntıya neden olur. Ayrıca diğer hastalıkların vektörleridir. (taşıyıcılarıdır) salgın tifüs , siper humması ve bit kaynaklı tekrarlayan ateşi yayabilir.
Vücut biti istilası
Vücut biti, onlara sahip olan bir kişiyle uzun süreli doğrudan fiziksel temas yoluyla veya musallat bir kişiyle temas halinde olan giysiler, yataklar, yatak çarşafları veya havlular gibi eşyalarla temas yoluyla yayılır. Amerika Birleşik Devletleri’nde vücut biti istilası nadirdir ve genellikle banyo yapmaya ve düzenli olarak temiz kıyafet değiştirmeye erişimi olmayan geçici evsiz popülasyonlarda bulunur. Düzenli olarak banyo yapan ve en az haftalık olarak yeni yıkanmış giysilere ve yatak takımlarına erişimi olan kişilerde istilanın devam etmesi olası değildir.
Kasık Biti
Kasık biti ( Pthirus pubis ) bir ektoparazit zararlı böcek türüdür. İnsanlar üzerinde kasık kıllarında, perianal bölge, kirpiklerde yaşayabilir ve kanla beslenirler. Kasık biti sıçrayamasa da perianal bölge gibi kaba kıllarla kaplı vücudun diğer bölgelerinde, erkeklerde hemen hemen tüm vücutta, çocuklarda kirpiklerde de yaşayabilir.
Kasık biti istilası
Kirpiklerin istilasına pediculosis ciliaris veya phthiriasis palpebrarum denir. Kasık biti istilasının ana belirtisi, ilk istilayı takiben iki hafta içinde daha da güçlenebilen bit tükürüğüne karşı aşırı duyarlılıktan kaynaklanan, genellikle kasık kıl bölgesinde kaşıntıdır. Bazı istilalarda, beslenme yerinde birkaç gün sürebilen karakteristik bir gri-mavi veya arduvaz rengi ( maculae caeruleae ) görülür.
Yengeç bitlerinin hastalık bulaştırdığı bilinmemektedir. Enfekte bireylerde ortalama bir düzine bit bulunabilir. Tipik olarak kasık bölgesindeki kıllara yapışık halde bulunsalar da bazen vücudun başka yerlerindeki (örneğin kaşlar , kirpikler , sakal , bıyık , göğüs , koltuk altı vb.) kaba kıllarda da bulunurlar. Genellikle kafa derisinin daha ince saçlarında oluşmazlar. Kasık bitleri diğer vücut kıllarından daha kalın olan kasık kıllarına yapışır çünkü pençeleri kasık kıllarının ve vücudun diğer kalın kıllarının belirli çapına göre uyarlanmıştır. Kasık biti enfekteleri ( pthiriasis) genellikle cinsel temas yoluyla yayılır ve en çok yetişkinlerde görülür. Yengeç biti vücutta 25 cm’ye (10 inç) kadar hareket edebilir. Yengeç biti istilası dünya çapında bulunur ve tüm ırklarda ve etnik gruplarda ve tüm sosyo-ekonomik seviyelerde görülür. Nadiren, yakın kişisel temas veya enfekte bir kişi tarafından kullanılmış olan giysiler, yatak çarşafları ve havlular gibi eşyalarla temas yoluyla da bulaşabilirler.
Bit Nasıl Olur ?
Bit, genellikle enfekte olan bir kişiyle temas sonucu olabilir. En yaygın şekliyle yetişkinlerde seksüel aktiviteler sonucu bit bulaşır. Bunun haricinde ortak kullanılan tüm malzemeler, ortak yaşam alanları, yakın temasta olunan kişilerden kaynaklanabilir. İnsanlarda her yaş grubunu etkileyebilir. Toplumda bitlenen kişilerin kirli oldukları düşünülür, bu tamamen yanlış bir algıdır.
Bit Olduğu Nasıl Anlaşılır ?
Birinde bit olup olmadığını anlamak için saçlarda, ense köklerinde, kaba kıllar da, kirpiklerde ki kılların diplerine bakılır. Dikkatli gözlerle yaşayan bitler görülebilir. Kontrolü yapacak kişinin gerekli önlemleri alması gereklidir. Bit oldukça bulaşıcı bir zararldır, kontrol esnasında bulaşma riski yüksektir.
Bit den Kurtulma Yöntemleri
- Vücut Temizliği : Vücudu iyi şekilde temizlemek ilk yapılacak önlemdir. Temizlik sırasında bitlerin nerelerde olduğu gözlenebilir.
- Saç Temizliği: Saçlar bit şampuanları ile iyice yıkanmalıdır. Bit tarakları ile de taranarak mevcut bitler temizlenmelidir. Çeşitli bit şampuanları vardır, düzenli ve talimatlara uygun şekilde bit şampuanı ile yıkanan saçlar da bit kalmaz.